This research aiming to investigate primary school 4th grade students' skill of saying `no` was carried out via mix method. The quantitative and qualitative dimensions were realized within the frame of survey method and phenomenology, respectively. 4th grade students in Turkey were determined as the target population and 4th grade students in central districts in Diyarbakır were determined as the accessible population. To choose the sample of quantitative dimension, simple random sampling was used and to determine the participants of qualitative dimension criterion sampling was applied. For collecting data Personal Information Form (PIF), the Skill of Saying `No` Scale (NS), the Skill of Saying `No`-Particular Cases Inventory (NPCI), the Skill of Saying `No`-Individual Comparison List (NICL), the Skill of Saying `No`-Influential Facets Questionnaire (NIFQ), and the Skill of Saying `No`-Semi Structured Interview Form (NSSIF) developed by researcher were used. While the data obtained from NS were analyzed with Independent Samples t-Test and One-Way ANOVA test, the data obtained from NIFQ were analyzed with Paired Sample t-Test and Wilcoxon Signed Rank Test. The data obtained from NPCI were analyzed according to multi facet Rasch model. To analyze the data obtained from NICL Thurstone's V. case equation of scaling through pairwise comparisons was used. The data collected within the scope of semi-structured interviews were analyzed using content analysis. According to results of this research, while primary school 4th grade students' skills of saying `no` do not differ significantly in terms of gender and parents' living status variables, they differ in terms of the socioeconomic level, mother and father's educational levels, mother and father's occupations, number of siblings, and the birth order in refusal and resilience dimensions. Whereas there is no significant difference with regard to the variable of parents' marital status in refusal dimension, a significant difference is observed with regard to this variable in resilience dimension. Students can display the performance of saying `no`; however they do not prefer to make an explanation about saying `no` and put an alternative behaviour into practice in relation to particular cases. They have difficulty in saying `no` to their parents, teachers, relatives, siblings, neighbourhoods, friends, and strangers from the most to the least, respectively. Modern and traditional or relatively modest and relatively revealing clothes do not have any significant effects on primary school 4th grade students' skills of saying `no`. Students state that they have more difficulty in the face of the people who are not well-cared, have the rich appearance, wear specific clothes or use aggressive body language than the people who reflect the opposite facets of this observable features in respect of saying `no`. In compliance with the results of the semi-structured interviews, there is self-protection effort in the essence of primary school 4th grade students' experiences about the phenomenon of saying `no`. However the essence of these students' experiences about the phenomenon of not being able to say `no` is composed of not being able to refuse the requests, offers and behaviours led to them because of their moral development stages, values, feelings, relations, beliefs, and cultural codes and not being able to resist manipulative efforts.
İlkokul 4. sınıf öğrencilerinin `hayır` diyebilme becerilerini incelemeyi amaçlayan bu araştırma, karma yöntem ile gerçekleştirilmiştir. Nicel ve nitel boyutlar, sırasıyla tarama modeli ve olgubilim deseni çerçevesinde yürütülmüştür. Türkiye'deki 4. sınıf öğrencileri hedef evren, Diyarbakır ili merkez ilçelerindeki 4. sınıf öğrencileri ise ulaşılabilir evren olarak belirlenmiştir. Nicel boyut için örneklem seçiminde basit seçkisiz örneklemeden, nitel boyutta yer alacak katılımcıların belirlenmesinde ise ölçüt örneklemeden faydalanılmıştır. Veri toplamak için araştırmacı tarafından geliştirilmiş olan kişisel bilgi formu (KBF), Hayır Diyebilme Becerisi Ölçeği (HÖ), Hayır Diyebilme Becerisi-Özel Durumlar Envanteri (HÖDE), Hayır Diyebilme Becerisi-Birey Karşılaştırma Listesi (HBKL), Hayır Diyebilme Becerisi-Etkili Özellikler Anketi (HEÖA) ve Hayır Diyebilme Becerisi-Yarı Yapılandırılmış Görüşme Formu (HYYGF) işe koşulmuştur. HÖ'den elde edilen veriler, İlişkisiz Örneklemler t-Testi ve Tek Yönlü Varyans Analizi ile analiz edilmişken HEÖA'dan elde edilen veriler, İlişkili Örneklemler t-Testi ve Wilcoxon İşaretli Sıralar Testi ile analiz edilmiştir. HÖDE'den elde edilen verilerin analizinde çok yüzeyli Rasch modeline göre hareket edilmiştir. HBKL'den elde edilen veriler analiz edilirken Thurstone'un ikili karşılaştırmalarla ölçekleme yönteminin V. hal denklemi kullanılmıştır. Yarı yapılandırılmış görüşmeler kapsamında elde edilen veriler ise içerik analizi ile yorumlanmıştır. Araştırmadan elde edilen sonuçlara göre ilkokul 4. sınıf öğrencilerinin `hayır` diyebilme becerileri, reddetme ve direnme boyutlarında cinsiyet ve ebeveyn hayatta olma durumu açısından anlamlı farklılık göstermemekte iken sosyoekonomik düzey, anne ve baba eğitim düzeyi, anne ve baba mesleği, kardeş sayısı ve doğum sırası değişkenleri açısından anlamlı farklılık göstermektedir. Ebeveyn birliktelik durumu açısından reddetme boyutunda anlamlı bir farklılığa rastlanmazken direnme boyutunda anlamlı bir farklılık gözlenmektedir. Öğrenciler, özel durumlar karşısında `hayır` diyebilme performansını sergileyebilmekte ancak `hayır` demeye ilişkin açıklama yapma ve `hayır` dedikten sonra alternatif davranışta bulunma davranışlarını çok fazla tercih etmemektedir. İlkokul 4. sınıf öğrencileri, `hayır` deme konusunda en çoktan en aza doğru ebeveynleri, öğretmenleri, akrabaları, kardeşleri, komşuları, arkadaşları ve yabancılar karşısında zorlanmaktadır. Modern ve geleneksel ya da göreli açık ve göreli kapalı giyimli olmanın, ilkokul 4. sınıf öğrencilerinin `hayır` diyebilme becerileri üzerinde anlamlı bir etkisi bulunmamaktadır. Öğrenciler, bakımsız, zengin görünümlü, özel giyimli ya da saldırgan vücut dili kullanan bireylere `hayır` deme konusunda bu gözlenebilir özelliklerin aksini yansıtan bireyler karşısında olduğundan daha çok zorlanabileceklerini ifade etmektedir. Yarı yapılandırılmış görüşmelerin sonuçlarına göre ilkokul 4. sınıf öğrencilerinin `hayır` diyebilme olgusuna ilişkin deneyimlerinin özünde `kendini koruma` çabası bulunmaktadır. Bu öğrencilerin `hayır` diyememe olgusuna ilişkin deneyimlerinin özü ise kendilerine yöneltilen talep, teklif ve davranışları ahlaki gelişim düzeyleri, değerleri, duyguları, ilişkileri, inançları ve kültürel kodları dolayısıyla reddedememelerinden ve/veya güdümleme çabaları karşısında direnememelerinden oluşmaktadır.