The process of globalization and international economic and financial crises significantly influence developing countries such as Turkey and, specifically the banking sector constituting the largest part of the financial sector in these countries. There is no doubt that this fact stems from present structural problems of banking sector as well as several economic reasons. The developments in international financial markets reveal that a structural reform in the Turkish banking system is necessary as in other developing countries. To this end, Banking Regulation and Investigation Board ( BDDK ) has implemented a `Program for Restructuring Banking Sector`. One of the most important innovations brought by this program is to start the establishment of internal control and risk management systems in all the banks. Considering the globalization in financial markets, the determination of Turkey to join the European Union ( EU ), and recent arrangements offered by institutions such as International Payments Bank, it is necessary that risk management techniques are adopted and practiced widely by the banks in Turkish banking sector which will inevitably integrate with international markets in the long run. In the present day, the main reasons for banks to focus on risk management are great changes in geographic conditions at working places and in product variety; a high degree of competition inside and outside the sector; the increasing complexity of the institution and activities; the rapid development of technology; and the lack of educated and well-endowed staff. One of the best solutions proposed by modern theory of management is risk management. Risk management approach relates yield, capital and risk, abd finds an optimum equilibrium among these variables. Banks employ their resources in various fields by the decisions they take to obtain returns. During these transactions, they undertake various risks. It is important to measure whether the best decisions are made, whether the sufficient returns are acquired against risks undertake, or whether the allocated resouces for this purpose are worth for it. To this end, various models and techniques used in risk management have been developed. The models used in risk management rely on the assesment of the past data concerning banks and on producing forecasts for today or for the future by considering the crises experinced in the past. Taking account of these facts, this study examines risk, risk management, and types of risk in general and examplifies some risk management cases in Turkey and the World. The present paper developed four alternative models in order to determine risks and early warnings in Turkish banking system by employing the data for 78 banks in the Turkish banking sector during the period 1996 - 2000. First, the paper evaluated the financial performances of banks in terms of capital adequacy, quality of assets, liquidity adequacy, profitability, structure of revenues and costs, and activity ratios by grouping the banks in Turkish banking sector according to their capitals and fields of activities. Second, I investigated whether there was a difference between financially successful banks and financially failed banks. Third, this study explored whether all the banks used their resources efficiently. In this research, the results of developed alternative models were tested by the implementing various analytical methods such as factor analysis, multi-dimensional scaling analysis, discriminant analysis, and data enveloping analysis. In the light of the results obtained, this study reveals the likely contributions of alternative risk determination and early warning models to Turkish banking sector, individual and institutional investors, and real and financial markets. Furthermore, the alternative models developed by this research provide some innovations and advantages in order to assess the Turkish banking system.

Dünyada yaşanan küreselleşme süreci, bir ülkeden bir diğerine sıçrayan ekonomik ve mali krizlerden en fazla Türkiye gibi gelişmekte olan ülkeleri, özellikle de bu ülkelerin mali sektörü içinde en büyük paya sahip olan bankacılık sektörünü etkilemektedir. Bu durum hiç şüphesiz birçok ekonomik nedenin yanı sıra, bankacılığın mevcut yapısal sorunlarından kaynaklanmaktadır. Uluslararası finans piyasalarında meydana gelen gelişmeler, Türkiye bankacılık sektöründe de diğer gelişmekte olan ülkelerde olduğu gibi yapısal bir değişikliğe gitmenin zorunlu olduğunu işaret etmiştir. Bu amaçla, bankacılık düzenleme ve denetleme kurumu tarafından `Bankacılık Sektörü Yeniden Yapılandırma Programı` yürürlüğe konulmuştur. Bu programın sektöre getirdiği en önemli yeniliklerden bir tanesi tüm bankaların iç denetim ve risk yönetim sistemlerinin kurulması yönünde attığı adımdır. Finans piyasalarındaki küreselleşme, Türkiye'nin Avrupa Birliği'ne katılma konusundaki kararlılığı, Uluslararası Ödemeler Bankası gibi kurumlar tarafından önerilen yeni düzenlemeler de göz önüne alındığında, uluslararası piyasalar ile entegrasyonu kaçınılmaz olan Türkiye bankacılık sektöründe risk yönetimi uygulamalarının yerleştirilmesi bir zorunluluk olarak ortaya çıkmaktadır. Günümüzde bankaların risk yönetimine odaklanmalarının başlıca sebepleri; iş ortamlarındaki coğrafi koşullarda ve ürün çeşitliliği konularındaki büyük değişiklikler, sektör içinde ve dışındaki yüksek rekabet, kurumun ve işlerin karmaşık bir hal alması, teknolojinin çok hızlı ilerlemesi, konusunda eğitilmiş donanımlı personel eksikliği şeklinde sıralanabilir. Modern işletme teorisinin ulaştığı en kapsamlı çözümlerden bir tanesi risk yönetimidir. Çünkü, risk yönetimi getiri, sermaye ve riski ilişkilendiren; bunların arasında optimum dengeyi kuran bir yaklaşımdır. Bankalar getiri sağlamak amacıyla aldıkları kararlar ile kaynaklarını çeşitli alanlarda kullanırlar. Bu işlemler sırasında çeşitli riskleri üstlenirler. Önemli olan nokta, en doğru kararların verilip verilmediğinin, alınan riskler karşısında yeterli getirinin elde edilip edilemediğinin ve buna ayrılan kaynakları ayırmaya değip değmediğinin ölçülebilmesidir. Bu amaçla risk yönetiminde kullanılan modeller ve teknikler geliştirilmiştir. Risk yönetiminde kullanılan modeller, bankaların geçmiş yıllardaki verilerinin alınıp yorumlanması veya geçmişte yaşanan krizlerin alınıp bugüne veya geleceğe dönük tahminler yapılması gibi bir temel üzerine dayalıdır. Bu gerçeklerden hareketle, bu araştırmada genel olarak risk, risk yönetimi ve risk çeşitleri incelenmiş, Türkiye ve Dünya bankacılık sektöründeki risk yönetimleri örneklendirilmiş, Türkiye bankacılık sistemindeki risklerin ve erken uyarının belirlenmesine yönelik dört alternatif model geliştirilerek, Türkiye bankacılık sektöründeki 78 bankaya 1996-2000 dönemleri için uygulanmıştır. Türkiye bankacılık sektöründeki bankalar sermayeleri ve faaliyet alanlarına göre gruplandırılmış ve ilk olarak sermaye yeterliliği, aktif kalitesi, likidite yeterliliği, karlılık, gelir-gider yapısı ve faaliyet oranlarına göre finansal performansları açısından değerlendirilmiştir. İkinci olarak mali başarılı bankalar ile mali başarısız bankaların aralarında bir farklılaşma olup olmadığı incelenmiştir. Üçüncü olarak, tüm bankaların kaynaklarını etkin kullanıp kullanmadığı araştırılmıştır. Araştırmada bu amaçları değerlendirebilmek için kullanılan faktör analizi, çok boyutlu ölçekleme analizi, diskriminant analizi ve veri zarflama analizi yöntemleri hakkında bilgi verilerek geliştirilen alternatif modellerin sonuçları bu yöntemler aracılığıyla test edilmiştir. Elde edilen sonuçların ışığında alternatif risk belirleme ve erken uyarı modellerinin Türkiye bankacılık sektörüne, bireysel ve kurumsal yatırımcılara, reel, mali ve finansal piyasalara getirebileceği muhtemel katkılar üzerinde durulmuş ve Türkiye bankacılık sektörünün değerlendirilebilmesi açısından getirilen yenilikler ve avantajlar anlatılmıştır.