Aerial parts of Sideritis caesarea H.Duman, Aytaç & Başer are used for complaints such as stomach ache, and intestinal spasm in traditional medicine. In our previous study, water extract of aerial parts was determined to have statistically strong anti-ulcerogenic activity (95,8% ulcer inhibition, p<0,001) by ethanol induced gastric ulcer method at a dose of 960 mg/kg on rats. In the present study, by using bioassay guided fractionation technique (BAGF), identification of the fraction/compounds of the plant that are responsible for the anti-ulcerogenic activity was aimed. For this purpose, the plant was collected, 80% ethanol extract was prepared from the aerial parts and anti-ulcerogenic activity was studied with the same experimental gastric ulcer method at a dose of 925 mg/kg. As a result of the experiment, anti-ulcerogenic activity at the same level with the previous study was obtained (95,9% ulcer inhibition, p<0,001). Subsequently, ethanol extract (80%) was fractioned by liquid-liquid fractioning method with n-hexane, dichloromethane, ethyl acetate, n-butanol and anti-ulcerogenic-activity of these fractions was determined with the same experimental bioactivity method. Since the strongest anti-ulcerogenic activity was observed with ethyl acetate (91,4 % inhibition, p<0,001), BAGF studies were proceeded with ethyl acetate fraction. Two anti-ulcerogenic flavonoids {4'-O-methylhypolaetin-7-O-[6`'-O-acetyl-β-D-allopyranosyl-(1→2)]-6`-O-acetyl-β-D-glucopyranoside and isoscutellarein-7-O-[6`'-O-acetyl-β-D-allopyranosyl-(1→2)]-6`-O-acetyl-β-D-glucopyranoside} were isolated with BAGF studies from ethyl acetate fraction. In addition, one terpene [(2E,6E)-2,6,10-trimethyl-2,6,11-dodecatriene-1,10-diol-1-O-β-D-glucopyranoside] and 2 other flavonoids {4'-O-methylhypolaetin-7-O-[6`'-O-acetyl-β-D-allopyranosyl-(1→2)]-β-D-glucopyranoside and isoscutellarein-7-O-[6`'-O-acetyl-β-D-allopyranosyl-(1→2)]-β-D-glucopyranoside} were also isolated from ethyl acetate fraction. On the other hand, total phenolic content, total flavonoid content, anti-oxidant (DPPH, CUPRAC, ABTS) and anti-Helicobacter pylori activity of the ethanol extract (80%) and fractions that were obtained by liquid-liquid fractioning were studied, as well. Ethyl acetate and n-butanol fractions having high phenol and flavonoid contents also showed strong anti-oxidant activity. Two flavonoids, which have been determined to have anti-ulcerogenic activity, showed quite strong anti-oxidant activity in DPPH and CUPRAC tests; while they presented lower anti-oxidant activity than ethyl acetate and n-butanol fractions in ABTS test. Helicobacter pylori inhibitory activity of some of the studied fractions were also determined.

Sideritis caesarea H.Duman, Aytaç & Başer bitkisinin toprak üstü kısımları halk arasında mide ağrısı, bağırsak spazmı gibi şikayetlerde kullanılmaktadır. Daha önce yaptığımız bir çalışmada, bitkinin toprak üstü kısımlarının sulu ekstresinin 960 mg/kg dozda etanolle oluşturulan gastrik ülser yöntemiyle sıçanlar üzerinde istatistiksel olarak kuvvetli antiülserojenik aktiviteye sahip olduğu (%95,8 ülser inhibisyonu, p<0,001) belirlenmiştir. Şimdiki çalışmada ise, bitkinin biyoaktiviteyle yönlendirilen fraksiyonlama (BAYF) teknikleri kullanılarak, antiülserojenik aktivitesinden sorumlu fraksiyon/bileşiklerin tespiti hedeflenmiştir. Bu amaçla bitki sahadan toplanmış ve toprak üstü kısımlarından %80'lik etanol ekstresi hazırlanarak 925 mg/kg dozda antiülserojenik aktivitesi aynı deneysel gastrik ülser yöntemiyle çalışılmıştır. Deney sonucunda önceki çalışma ile aynı düzeyde antiülserojenik aktivite (%95,9 ülser inhibisyonu, p<0,001) tespit edilmiştir. Ardından etanol ekstresi (%80) sırasıyla n-hekzan, diklorometan, etilasetat, n-bütanol kullanılarak sıvı-sıvı ekstraksiyon yöntemi ile fraksiyonlanmış ve fraksiyonların antiülserojenik aktivitesi yine aynı deneysel biyoaktivite yöntemiyle belirlenmiştir. En kuvvetli antiülserojenik aktivitenin etilasetat fraksiyonunda görülmesi (%91,4 oranında inhibisyon, p<0,001) nedeniyle, BAYF çalışmalarına etilasetat fraksiyonu ile devam edilmiştir. Etilasetat fraksiyonundan hareketle yapılan BAYF çalışmaları ile 2 adet flavonoit yapısında antiülserojenik etkili madde {4'-O-metilhipoletin-7-O-[6'''-O-asetil-β-D-allopiranozil-(1→2)]-6`-O-asetil-β-D-glikopiranozit ve izoskutellarein-7-O-[6'''-O-asetil-β-D-allopiranozil-(1→2)]-6`-O-asetil-β-D-glikopiranozit} izole edilmiştir. Bununla birlikte yine etilasetat fraksiyonundan bir adet terpen [(2E,6E)-2,6,10-trimetil-2,6,11-dodekatrien-1,10-diol-1-O-β-D-glikopiranozit] ve 2 adet flavonoit yapısında madde daha izole edilmiştir {4'-O-metilhipoletin-7-O-[6'''-O-asetil-β-D-allopiranozil-(1→2)]-β-D-glikopiranozit, izoskutellarein-7-O-[6'''-O-asetil-β-D-allopiranozil-(1→2)]-β-D-glikopiranozit}. Diğer taraftan bitkinin etanol ekstresi (%80) ve sıvı-sıvı ayırımla elde edilen ana fraksiyonlarının toplam fenolik içeriği, toplam flavonoit miktarı, antioksidan (DPPH, CUPRAC, ABTS) ve anti-Helicobacter pylori aktivitesi çalışılmıştır. Yüksek fenol ve flavonoit içeriklerine sahip olan etilasetat ve n-bütanol fraksiyonları, aynı zamanda kuvvetli antioksidan aktivite de göstermiştir. Antiülserojenik etkisi tespit edilen 2 flavonoit, DPPH ile CUPRAC testlerinde oldukça kuvvetli antioksidan aktivite göstermiş, ABTS testinde ise etilasetat ve n-bütanol fraksiyonlarına göre daha düşük aktivite sergilemiştir. Çalışılan örnekler içerisinde yer alan bazı fraksiyonlarda Helicobacter pylori inhibitörü aktivite de tespit edilmiştir.