Black cumin seeds have been used by people for many years in the field of health and as an aromatic plant. Due to the use of black seed oil in recent years, a significant amount of black seed seed meal has been produced. This study was carried out to determine the effects of the use of black cumin seed meal (CSM) on growth performance, carcass characteristics and blood parameters. In this study, a total of 32 male lambs at 3-3.5 months of age were used in the experiment for 84 days. Treatment groups were, respectively; % 0 (control), 5 (CSM5), 10 (CSM10) and 20(CSM20) black cumin seed meal groups. The addition of CSM to the ration did not significantly affect the body weight (BW) values of the lambs, but significantly affected the body weight gain (BWG), feed consumption and feed conversion ratio values in some periods, but did not significantly affect the end of trial average BWG, feed consumption and feed utilization ratio. While carcass values and color of the meat (b *) did not significantly affect the color, eye muscle area characteristics and pH values in the meat, the addition of 5% ÇÖT to the ration caused an increase in the meat cooking and thawing losses. Tail fat's fatty acids ratios were generally not affected by the CSM addition, however, lauric, palmitic, palmiteoleic fatty acids and cholesterol levels were affected at different levels. The rates of blood cells were not affected by treatments. In the 20% CSM group rumen pH value was higher than those of the other groups. Butyric acid ratio was decreased with the addition of CSM. As a result, it was determined that the use of black seed meal in lamb rations up to 20% could be used without adversely affecting the performance, carcass characteristics and blood parameters. As a result, it was determined that the use of black seed meal in lamb rations up to 20% could be used without adversely affecting the performance, carcass characteristics and blood parameters.Keywords: Black cumin, Nigella sativa, lamb performance, meat quality, fatty acids.

Çörekotu tohumu uzun yıllardan beri sağlık alanında ve aromatik bitki olarak gıdalarda kullanılmaktadır. Son yıllarda artan çörekotu tohumu yağı üretimi nedeniyle önemli miktarda çörekotu tohumu küspesi(ÇTK) üretilmeye başlanılmıştır. Bu çalışma, besiye alınan kuzu rasyonlarında ÇTK kullanılmasının büyüme performansı, karkas özellikleri ve kan parametreleri üzerine etkilerini belirlemek amacıyla yapılmıştır. Çalışmada 3-3,5 aylık yaşta toplam 32 adet Akkaraman erkek kuzu kullanılmış ve deneme 84 gün sürdürülmüştür. Muamele grupları, sırasıyla; kesif yemde %0 (kontrol), %5 (ÇTK5), %10 (ÇTK10) ve %20 (ÇTK20) çörekotu tohumu küspesi içeren gruplardan oluşturulmuştur. Rasyona ÇOT ilavesi kuzuların canlı ağırlık (CA) değerlerini önemli derecede etkilememiş ancak canlı ağırlık artışı (CAA), yem tüketimi ve yemden yararlanma oranı değerlerini bazı dönemlerde önemli olarak etkilemiş ancak deneme sonu ortalama CAA, yem tüketimi ve yemden yararlanma oranı değerlerini önemli derecede etkilememiştir. Karkas değerleri ve ette sarılık rengi (b*) dışında, renk, göz kası alanı özellikleri ve pH değerlerini önemli derecede etkilemezken, rasyona %5 ÇÖT ilavesi et pişirme ve çözdürme kayıplarını artırmıştır. Kuyruk yağı yağ asitleri genel olarak mumamelelerden etkilenmemiştir ancak laurik, palmitik, palmiteoleik yağ asitleri ve kolesterol değerleri muamelelerden farklı düzeylerde etkilenmiştir. Kan hücreleri oranları muamelelerden etkilenmemiştir. Rumen pH değeri %20 ÇÖT ilevesi ile diğer gruplara göre önemli derecede yüksek bulunmuştur. Bütirk asit oranı ÇÖT ilavesi ile azalmıştır. Sonuç olarak, çörek otu küspesinin kuzu rasyonlarında %20'ye kadar kullanımının performas, karkas özellikleri ve kan parametrelerini olumsuz etkilemeksizin kullanılabileceği belirlenmiştir. Anahtar kelimeler:Çörekotu tohumu küspesi, Nigella sativa, kuzu besisi, karkas kalitesi, yağ asitleri.