This study was carried out in experimental station of Ataturk University Plant Production Application and Research Center, during 2017 in Erzurum. The experimental design was a randomized complete block in a split-plot configuration. Adaptation of three einkorn and three emmer landraces, two naked barley varieties, a bread wheat Kırik and a barley Tokak 157/37 cultivar to irrigated and dry farming conditions and their some agronomical traits were investigated as spring sowing. Except biological yield, the differences among the genotypes were significant in terms of all the traits examined. In irrigated and dry farming conditions, the grain filling period of genotypes varied between 28,3-38,0 and 25,7-33,0 days, plant height varied between 62,3-93,3 and 55,2-85,7 cm, spike number per m2 varied between 468,3-646,7 and 391,7-596,7, kernel number per spike varied between 13,3-20,6 and 12,7-19,5, 1000-kernel weight varied between 31,6-55,5 and 27,9-44,0 g, grain yield varied between 196,2-319,0 and 146,1-188,7 kg da-1, and crude protein content changed between 10,0-13,7 and 10,1-15,1%, respectively. Compared to irrigated conditions, grain filling period, spike number per m2, 1000-kernel weight, and grain yield decreased by 9,6%, 11,2%, 12,1 %, and 33,9% in dry farming conditions, respectively, but crude protein content increased by 8,8%, as average of genotypes. It was determined that Özen and Yalın naked barley varieties cannot be an alternative to Tokak 157/37 cultivar, but einkorn and emmer genotypes may be grown in Erzurum conditions, if selected correctly. The highest crude protein contents were obtained from einkorn genotypes while emmer and Kırik genotypes showed similar grain protein content. It may be said that the landraces Çağlayan emmer in irrigated, Çatalyazı einkorn and Yıldırımtepe emmer in dry farming conditions are hopeful in terms of grain yield. The feasibility of winter sowing and the investigation of optimum nitrogen doses and seeding rates may be useful to realize higher yields for these landraces.2019, 55 pagesKeywords: Einkorn, emmer, naked barley, yield, protein.

Bu araştırma, Atatürk Üniversitesi Bitkisel Üretim Uygulama ve Araştırma Merkezi deneme alanında, 2017 yılında, şans blokları deneme planında bölünmüş parseller desenine göre yürütülmüştür. Üç kaplıca popülasyonu, üç gernik popülasyonu ve iki kavuzsuz arpa çeşidi, Kırik ekmeklik buğday ve Tokak 157/37 arpa çeşitleri ile birlikte yazlık olarak denemeye alınmış, bazı tarımsal özellikleri ile yörenin sulu ve kuru tarım koşullarına adaptasyonları incelenmiştir.Biyolojik verim hariç, incelenen özellikler yönünden genotipler arasında önemli farklar belirlenmiştir. Sulu ve kuru tarım koşullarında genotiplerin tane dolum süresi sırasıyla 28,3-38,0 gün ve 25,7-33,0 gün, bitki boyu 62,3-93,3 cm ve 55,2-85,7 cm, m2'deki başak sayısı 468,3-646,7 ve 391,7-596,7, başaktaki tane sayısı 13,3-20,6 ve 12,7-19,5, bin tane ağırlığı 31,6-55,5 g ve 27,9-44,0 g, tane verimi 196,2-319,0 kg/da ve 146,1-188,7 kg/da, ham protein oranı ise %10,0-13,7 ve %10,1-15,1 arasında değişmiştir. Yetişme koşullarının, vejetatif dönem ve başaktaki tane sayısı hariç, diğer karakterler üzerindeki etkisi önemli olmuştur. Sulu tarım koşullarına göre, kuru tarım koşullarında genotiplerin ortalaması olarak tane dolum süresi %9,6, bitki boyu %9,6, m2'deki başak sayısı %11,2, 1000 tane ağırlığı %12,1, biyolojik verim %22,9, tane verimi %33,9, hasat indeksi %15,8 azalmış, ham protein oranı ise %8,8 artmıştır.Araştırma sonuçları, Erzurum yöresinde Özen ve Yalın kavuzsuz arpa çeşitlerinin Tokak 157/37 arpa çeşidine alternatif olma potansiyellerinin zayıf olduğunu, doğru genotipler seçilerek kaplıca ve gernik yetiştiriciliğinin yapılabileceğini göstermiştir. Tane protein oranı yönünden kaplıca türü en üstün olmuş, gernik popülasyonları Kırik çeşidi ile yakın protein oranları sağlamıştır. Tane verimi yönünden sulu koşullarda Çağlayan, kuru koşullarda ise Çatalyazı ve Yıldırımtepe popülasyonları ümitvar bulunmuştur. Daha yüksek verimler için bu genotiplerde kışlık ekimin uygulanabilirliği, optimum azot dozu ve ekim sıklığının tespitine yönelik araştırmalar yürütülmelidir.2019, 55 sayfaAnahtar Kelimeler: Kaplıca, gernik, kavuzsuz arpa, verim, protein.