This study was carried out to determine the prevalence of Dirofilaria immitis in dogs and to inquire about potential vector mosquito species in the provinces of Kars and Iğdır in eastern Turkey.With this aim, blood samples were collected from 240 dogs (120 from Kars, 120 from Iğdır provinces) between 1 September and 31 November 2009. The information about age, sex, race and the presence of any clinical signs in the respiration and the circulation system of the dogs were recorded. The blood samples were brought to Department of Parasitology Laboratory, Faculty of Veterinary Medicine, University of Kafkas, and examined.Fifty two of 240 dogs (21.7%) were found to be infected with Dirofilaria immitis by Membrane Filtration-Acide Phosphates Histochemical Staining (MF-Acide Phosphates), and 72 dogs (30 %) were found to be infected with D. immitis by Enzyme Linked Immuno Sorbent Assay (ELISA), and also 60 (25 %) dogs were found to be infected with D. immitis by using Polimerase Chain Reaction (PCR) methods. It has been determined that the prevalence of Dirofilaria immitis in Kars and Iğdır provinces was 35.8 % (86/240) when the positive results which were evaluated by one of methods used in the diagnosis of this parasite. In addition, occult infection was determined in 26 dogs (36.1 %) by ELISA.During the experiments, 44 out of 142 dogs (30.98 %) which are the group of 5 month old-3 years old, 27 out of 66 dogs (40.90 %) which are the group of 4-6 years old dogs, and 15 out of 32 dogs (% 46.87) which are the group of 7 years old and older dogs were determined to be infected with Dirofilaria immitis.Regarding sexes, 73 (38.02 %) of 192 male dogs and 13 (27.08 %) of 48 female dogs were found to be infected with D. immitis.Regarding races, 45 of 115 (39.13 %) dogs of local race, 20 of 53 (37.73 %) dogs of Kangal crossbred, 16 of 48 (33.33 %) dogs of mixed races, and 5 of 24 (20.83 %) Kangal dogs were found to be infected with D. immitis.Regarding fur color, 47 of 122 (38.52 %) white dogs, 18 of 45 black dogs (40 %), 3 of 21 (14.28 %) gray dogs, and 18 of 52 brown dogs (34.61 %) were found to be infected with D. immitis.Comparing the methods used in the diagnosis of D. immitis, ELISA was found more sensitive than PCR, and also the latter is more sensitive than MF-Acid Phosphatase.In addition to that, two dogs from two localities were placed in different mosquito nets for one night in Kars and Iğdır provinces where blood samples would be collected, and adult mosquito species were collected at following day, once a month in July, August and September, 2009. While 49 Culex theileri, 1 Aedes dorsalis, 1 Culex sp., and 1 Anopheles maculipennis mosquito species were collected in Kars province, 126 Aedes dorsalis, 34 Culex theileri, 12 Aedes vexans, 4 Anopheles maculipennis, and also 1 Culex pipiens mosquito species were collected from the nets in Iğdır province.In conclusion, with this study, the prevalence of D. immitis in dogs in the provinces of Kars and Iğdır were determined and the information about the potential species of mosquito vector was obtained.Keywords: Dirofilaria immitis, Mosquito, Dog, PCR, ELISA, Membrane Filtration-Acide Phosphates Histochemical Staining Method, Kars, Iğdır, Prevalance.

Bu çalışma, Türkiye'nin Doğu'sunda bulunan Kars ve Iğdır illerinde yetiştirilen köpeklerde Dirofilaria immitis'in prevalansının belirlenmesi ve bu illerdeki potansiyel vektör sivrisinek türleri hakkında bilgi edinilmesi amacıyla yapılmıştır.Bu amaçla 1 Eylül-31 Ekim 2009 tarihleri arasında (Kars yöresinden 120 ve Iğdır yöresinden 120) 240 adet köpekten kan alınmıştır. Kan alınan köpeklerin yaşı, cinsiyeti ve ırkı, solunum veya dolaşım sistemine ait klinik belirti olup olmadığı kaydedilmiştir. Kan örnekleri Kafkas Üniversitesi Veteriner Fakültesi Parazitoloji Anabilim Dalı laboratuvarı'na getirilerek incelenmiştir.Membran Filtrasyon-Asit Fosfataz Histokimyasal Boyama (MF-Asit Fosfataz) yöntemi ile 52 (% 21.7), Enzyme Linked Immuno Sorbent Assay (ELISA) yöntemi ile 72 (% 30) ve Polimeraz Zincir Reaksiyonu (PZR) yöntemi ile de 60 köpeğin (% 25) Dirofilaria immitis ile enfekte olduğu tespit edilmiştir. Dirofilaria immitis'in teşhisinde kullanılan yöntemlerden herhangi birisi ile alınan pozitif sonuçlar değerlendirildiğinde bu parazitin Kars ve Iğdır yöresindeki prevalansının % 35.8 (86/240) olduğu görülmüştür. Ayrıca ELISA ile 26 köpekte (% 36.1) gizli (okult) enfeksiyon belirlenmiştir.Yapılan incelemelerde, 0.5-3 yaş grubundaki 142 köpekten 44 ünde (% 30.98), 4-6 yaş grubundaki 66 köpekten 27 sinde (% 40.90), 7 yaş ve üzeri gruptaki 32 köpekten ise 15 inde (% 46.87) Dirofilaria immitis belirlenmiştir.Çalışmada incelenen 192 erkek köpeğin 73 ünde (% 38.02) ve 48 dişi köpeğin 13 ünde (% 27.08) Dirofilaria immitis tespit edilmiştir.Yapılan incelemelerde, 115 Yerli ırk köpekten 45 inin (% 39.13), 53 Kangal Melezi köpekten 20 sinin (% 37.73), Karma gruptaki 48 köpekten 16 sının (% 33.33) ve 24 Kangal ırkı köpekten 5 inin (% 20.83) Dirofilaria immitis ile enfekte olduğu görülmüştür.Çalışmada incelenen beyaz renkli 122 köpekten 47 sinin (% 38.52), siyah renkli 45 köpekten 18 inin (% 40), gri renkli 21 köpekten 3 ünün (% 14.28) ve kahve renkli 52 köpekten 18 inin (% 34.61) Dirofilaria immitis ile enfekte olduğu tespit edilmiştir.Dirofilaria immitis'in teşhisinde kullanılan yöntemler karşılaştırıldığında, ELISA yönteminin PZR yönteminden, bu yöntemin de MF-Asit Fosfataz yönteminden daha yüksek oranda pozitiflik saptayabildiği görüldü.Ayrıca Temmuz, Ağustos ve Eylül 2009 tarihlerinde ayda bir kez, kan örneklerinin toplanacağı Kars ve Iğdır yöresindeki iki odaktan ikişer köpek, farklı cibinlikler içerisinde bir gece boyunca bekletilmiş ve ertesi gün erişkin sivrisinekler toplanmıştır. Kars yöresinde 49 adet Culex theileri, 1 adet Aedes dorsalis, 1 adet Culex sp., 1 adet Anopheles maculipennis toplanmış iken, Iğdır yöresinde 126 adet Aedes dorsalis, 34 adet Culex theileri, 12 adet Aedes vexans, 4 adet Anopheles maculipennis ve 1 adet Culex pipiens türü sivrisinek toplanmıştır.Sonuç olarak bu çalışma ile, Kars ve Iğdır yörelerindeki köpeklerde Dirofilaria immitis'in yaygınlığı belirlenmiş ve potansiyel vektör sivrisinek türleri hakkında bilgi edinilmiştir.Anahtar Kelimeler: Dirofilaria immitis, Sivrisinek, Köpek, PZR, ELISA, Membran Filtrasyon-Asit Fosfataz Histokimyasal Boyama Yöntemi, Kars, Iğdır, Yaygınlık.