Chronic kidney disease (CKD) is an emerging public health issue in our country and in the world. Due to its nature, CKD patients progress to end-stage renal disease (ESRD). Patients which progress to ESRD need renal replacement therapies; therefore, ESRD is an important cause of morbidity and mortality, loss of workforce and a significant increase in health expenditures.Diabetes mellitus, hypertension and chronic glomerulonephritis are main causes of CKD. Under multiple risk factors, the rate of CKD progression may change. Although there are several amendable risk factors for progression are known such as diabetes, hypertension, proteinuria, anemia, hyperphosphatemia, obesity, dietary factors, smoking and drug use; there may be other factors previously not demonstrated on the rate of CKD progression. Recognizing and treating factors affecting CKD progression would be beneficial to reduce morbidity and mortality. In this study, we retrospectively evaluated demographic and clinical data and drugs used by CKD patients; we evaluated how these risk factors may contribute to CKD progression rate, progression to ESRD and mortality.In our study, we demonstrated the use of RAS blockers and hyperphosphatemia contribute to CKD progression. In the end of observation period, presence of coronary artery disease and high proteinuria increased the risk of progression to ESRD/RRT; whereas, use of statins and vitamin D supplementation reduced the progression to ESRD/RRT. Mortality was increased with the presence of congestive heart failure, hyperphosphatemia and anemia; use of RAS blockers, vitamin D supplementation and higher albumin levels reduced the risk of mortality in CKD patients.

Kronik böbrek hastalığı, ülkemizde ve dünyada artan sıklığı sebebiyle önemli bir halk sağlığı sorunu haline gelmiştir. Kronik böbrek hastalığı progresif doğası nedeniyle ilerlemekte ve hastalar son dönem böbrek hastalığı (SDBH)'na ilerlemektedir. SDBH'na ilerleyen hastalar diyaliz veya transplantasyon gibi renal replasman tedavilerine (RRT) ihtiyaç duymaktadır. Önemli bir morbidite ve mortalite nedeni olan bu hastalık, aynı zamanda ciddi iş gücü kaybına ve sağlık harcamalarında önemli bir artışa neden olmaktadır. KBH'ya yol açan başlıca nedenler diabetes mellitus, hipertansiyon ve kronik glomerülonefritlerdir. Çeşitli risk faktörleri varlığında, hastalığın ilerleme hızı değişebilmektedir. Diyabet, hipertansiyon, proteinüri, anemi, hiperfosfatemi, obezite, beslenme alışkanlıkları, sigara ve kullanılan ilaçlar gibi olumsuz etkileri bilinen değiştirilebilir faktörler dışında, hastalığın ilerleme hızına etki eden tam olarak ortaya konamamış faktörlerin de olması muhtemeldir. Böbrek hastalığının ilerlemesine neden olan faktörlerin bilinmesi ve bunların tedavi edilmesi bu hastalığın morbidite ve mortalitesinin azaltılmasına yardımcı olacaktır. Bu çalışmada kronik böbrek hastalığı olanların demografik, klinik özellikleri ve kullandıkları ilaçlar ile labaratuvar parametreleri retrospektif olarak incelenmiş ve hastalığın progresyon hızına, renal replasman tedavisine başlama ve ölüm hızına etki edebilecek risk faktörleri araştırılmıştır.Bizim çalışmamızda RAAS blokeri kullanımının ve hiperfosfateminin böbrek hastalığının progresyon hızını arttırdığı görüldü. Çalışmamızda koroner arter hastalığı varlığı ve yüksek proteinüri düzeyinin RRT'ye başlama riskini arttırdığı görülürken, statin ve D vitamini kullanımının bu riski azalttığı gösterildi. Ayrıca kalp yetmezliği varlığı, hiperfosfatemi ve anemi mortalite riskini arttırırken, RAAS blokeri ve D vitamini kullanımının ve yüksek albumin düzeyinin mortalite riskini azalttığı gösterildi.