This study examines the effects of NaCl, CaCl2, silicic acid and humic acid added in nutrient solutions on the yield, quality and nutrition of tomato plant growing in substrate culture. In addition, it examines the effects of CaCl2, silicic acid and humic acid on increasing salt tolerance under increasing salt stress conditions. NaCl and CaCl2 decreased the yield significantly. The decrease in fruit yield is insignificant for the 14,1 mM dose of NaCl. Silicic acid supplement to nutrient solution up to a dose of 1,0 mM increased the fruit yield significantly but decreased it in high doses. NaCl supplement increased the stem yield significantly at a dose of 14,1 mM but decreased it in high doses. Similarly, CaCl2 supplement increased the stem yield significantly at small doses but decreased it in high doses, although insignificantly. While the effect of humic acid on fruit yield was insignificant, silicic and humic acid supplement increased the stem yield significantly. The effect of NaCl supplement on stem yield was found to be low while it was significant in high doses. NaCl and CaCl2 decreased tomato juice pH significantly while silicic acid increased it significantly. NaCl, CaCl2, silicic acid and humic acid increased the rate of soluble in solids in fruit (brix) significantly. NaCl increased the number of fruit with blossom-end rot significantly but CaCl2 decreased it, although insignificantly. Humic acid supplement decreased the number of fruit with blossom-end rot significantly. NaCl, CaCl2, silicic acid and humic acid were found to have effects on the nutrient element contents and rates of tomato leaves. In low NaCl levels, CaCl2 increased salt tolerance in terms of fruit yield but high NaCl dose did not cause salt tolerance. In high NaCl doses, CaCl2 increased stem yield, although not significantly, and caused salt tolerance of 7,41-10,36 %. In low NaCl levels, all doses of silica increased fruit yield and caused salt tolerance. In high NaCl doses, only 0,5 mM dose of silica increased fruit yield and caused salt tolerance. In both NaCl doses, silica increased stem yield and decreased the number of fruit with blossom-end rot and caused salt tolerance. In terms of fruit yield, humic acid did not cause salt tolerance; however, in terms of stem yield, both salt levels increased stem yield and caused salt tolerance. Humic acid increased stem yield significantly in high NaCl dose and in both salt levels decreased the number of fruit with blossom-end rot and caused salt tolerance. NaCl x CaCl2, NaClxsilicic acid and NaClxhumic acid interactions had significant effects on some nutrient contents and rates. Especially in both NaCl levels, CaCl2 supplement significantly increased Ca/Na, Ca/K and K/Na levels in leaves.Key Words: Substrate Culture; Tomato; Salt Stress; CaCl2; Silicic Acid; Humic Acid.

Bu çalışmada substrat kültüründe yetiştirilen domates bitkisinin verimi, kalitesi ve beslenmesine besin çözeltisine ilave edilen NaCl, CaCl2, silis asidi ve hümik asidin yalnız etkileri incelenmiştir. Ayrıca domateste artan tuz stres koşullarında tuz toleransının artırılması üzerine CaCl2, silis asidi ve hümik asidin etkileri araştırılmıştır. NaCl ve CaCl2 verimi önemli derecede azaltmıştır. Verimdeki azalma NaCl'ün 14,1 mM dozunda önemsizdir. Besin çözeltisine silis asidi ilavesi 1,0 mM doza kadar verimi önemli derecede artırmış, fakat yüksek dozda azaltmıştır. NaCl ilavesi gövde + yaprak KM miktarını 14,1 mM doz seviyesinde önemli derecede artırmış, fakat yüksek dozlarda önemli derecede azaltmıştır. Aynı şekilde CaCl2 ilavesi düşük doz seviyesinde gövde + yaprak KM miktarını önemli derecede artırmış, fakat yüksek dozda önemsiz olmakla birlikte azaltmıştır. Hümik asidin verime etkisi önemsiz olmakla birlikte silis ve hümik asit ilavesi gövde + yaprak KM miktarını önemli derecede artımıştır. NaCl ilavesinin kök KM miktarına etkisi düşük dozlarda önemsiz, fakat yüksek dozda önemli bulunmuştur. NaCl ve CaCl2 domates meyve suyu pH'sını önemli derecede azaltmış, silis asidi artımıştır. Meyvede çözünebilir katı oranını (brix) NaCl, CaCl2, silis asidi ve hümik asit önemli derecede artırmıştır. NaCl, çiçek burnu çürüklüğü görülen meyve sayısını önemli derecede artırmış, fakat CaCl2, önemsiz olmakla birlikte azaltmıştır. Hümik asit ilavesi çiçek burnu çürüklüğü görülen meyve sayısını önemli derecede azaltmıştır. NaCl, CaCl2, silis asidi ve hümik asidin domates yaprağında bazı besin element kapsamlarıyla oranları üzerine etkileri önemli bulunmuştur.Düşük NaCl seviyesinde, verim yönünden CaCl2 tuz toleransını artırmış fakat yüksek NaCl dozunda tuza tolerans sağlamamıştır. Yüksek NaCl dozunda CaCl2 gövde + yaprak KM miktarını önemli olmamakla birlikte artırarak % 7,41-10,36 oranında tuza tolerans sağlamıştır. Düşük NaCl seviyesinde, silisyumun bütün dozları verimi artırarak tuza tolerans sağlamıştır. Yüksek NaCl dozunda ise silisyumun sadece 0,5 mM dozu verimi artırarak tuza tolerans sağlamıştır. Heriki NaCl dozunda, silisyum gövde + yaprak KM miktarını artırarak ve çiçek burnu çürüklüğü görülen meyve sayısını azaltarak tuza tölerans sağlamıştır. Verim bakımından hümik asit tuza tolerans sağlamamış fakat gövde + yaprak KM miktarı bakımından her iki tuz seviyesinde gövde + yaprak KM miktarını artırarak tuza tolerans sağlamıştır. Hümik asit kök KM miktarını yüksek NaCl dozunda önemli derecede artırarak, heriki tuz seviyesinde çiçek burnu çürüklüğü görülen meyve sayısını azaltarak tuza tolerans sağlamıştır. NaCl x CaCl2, NaCl x silis asidi ve NaCl x hümik asit interaksiyonlarının domates yaprağında bazı besin element kapsamlarıyla oranına etkileri önemli bulunmuştur. Özellikle heriki NaCl seviyesinde CaCl2 ilavesi yaprakta Ca/Na, Ca/K ve K/Na oranlarını önemli derecede artırmıştır. Anahtar Kelimeler: Substrat Kültürü; Domates; Tuz Stresi; CaCl2; Silis asidi; Hümik Asit.