Medicinal leeches have been gradually begun to take more places in human life. Leeches have become very important in both traditional and complementary medicine, in the pharmaceutical sector and in the cosmetic industry. The aim of this study was to investigate the production of the medicinal leech Hirudo verbana, fed with bovine and chicken blood, under laboratory conditions. The study was carried out between May 2018 and August 2019 in Fırat University Fisheries Faculty for 18 months. Heparinized and homogenized chicken and bovine blood were used for feeding leeches. Heparinized blood was given to leeches by making blood sausage and homogenized blood was given by the sieve method. It has been tried to determine the breeding and rearing performances by giving two different animal blood to medicinal leeches with two different methods. The pregnancy status of medical leeches after feeding was checked and after leaving cocoon it was monitored weekly.While the number of cocoons obtained from the medicinal leeches fed by homogenized bovine blood with sieve method was 14, the number of juvenile H. verbana was 221 in total, the average number of juvenile leeches per cocoon was determined as 15.07 ± 6.06 (7-25). While the number of cocoon obtained from the leeches fed with homogenized chicken blood was 14, the number of baby leeches H. verban was 177, the average number of leeches per cocoon was 12.64 ± 6.12 (0-24). While the number of cocoons obtained from medicinal leeches fed by heparinized bovine blood with blood sausage method was 46, the number of juvenile H. verbana was 370, the average number of juvenile leeches per cocoon was 8.04 ± 5.86 (0-21). While the number of cocoons obtained from leeches fed by heparinized chicken blood with blood sausage method was 20, the number of juvenile H. verbana was 270 in total, the average number of juvenile leeches per cocoon was 13.50 ± 4.64 (5-24).Keywords: Medicinal Leech, Hirudo verbana, Bovine blood, Chicken blood, Reproduction, Culture, Breading.

Tıbbi sülükler gün geçtikçe insan hayatında daha çok yer almaya başlamıştır. Sülükler, gerek geleneksel ve tamamlayıcı tıpta, gerek ilaç sektöründe ve gerekse kozmetik sanayide çok önemli yere gelmiştir. Bu çalışma sığır ve piliç kanıyla beslenen tıbbi sülük Hirudo verbana'nın laboratuvar koşullarında üretiminin araştırılması amacıyla yapılmıştır. Çalışma, Fırat Üniversitesi Su Ürünleri Fakültesinde Mayıs 2018 ile Ağustos2019 arasında 18 ay süreyle yürütülmüştür. Çalışmada sülüklerin beslenmesi için heparinli ve homojenize edilmiş piliç ve sığır kanı kullanılmıştır. Heparinli kan sülüklere kan sucuğu yapılarak verilmiş olup, homojenize edilen kan ise elek yöntemiyle verilmiştir. Farklı iki hayvan kanının farklı iki yöntemle tıbbi sülüklere verilmesi ile üretim ve yetiştiricilik performanları belirlenmeye çalışılmıştır. Besleme sonrası tıbbi sülüklerin gebelik durumu kontrol edilmiş ve kokon bırakmayı takiben de haftalık olarak kokonlar izlenmiştir. Homojenize edilmiş sığır kanıyla elek yöntemi uygulanarak beslenen tıbbi sülüklerden elde edilen kokon sayısı 14, yavru H. verbana sayısı toplam 221 adet olurken, kokon başına ortalama yavru sülük sayısı 15,07±6,06 adet (7-25 adet) olarak belirlenmiştir. Homojenize edilmiş piliç kanıyla beslenen sülüklerden elde edilen kokon sayısı 14, yavru H. verbana sayısı toplam 177 adet olurken, kokon başına ortalama yavru sülük sayısı ise 12,64±6,12 adet (0-24 adet) olarak bulunmuştur. Heparinli sığır kanıyla ve kan sucuğu yöntemiyle beslenen tıbbi sülüklerden elde edilen kokn sayısı 46, yavru H. verbana sayısı toplam 370 adet olurken, kokon başına ortalama yavru sülük sayısı ise 8,04±5,86 adet (0-21 adet) olarak tespit edilmiştir. Heparinli piliç kanıyla ve kan sucuğu yöntemiyle beslenen sülüklerden elde edilen kokon sayısı 20, yavru H. verbana sayısı toplam 270 adet olurken, kokon başına ortalama yavru sülük sayısı ise 13,50±4,64 adet (5-24 adet) olarak bulunmuştur. Anahtar Kelimeler: Tıbbi Sülük, Hirudo verbana, Sığır kanı, Piliç kanı, Üreme, Kültür, Yetiştiricilik.